Chè đỗ đen là món tráng miệng dân dã, quen thuộc trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt, đặc biệt là vào những ngày hè nóng bức. Với vị ngọt thanh mát, hạt đỗ mềm bùi cùng công dụng giải nhiệt tuyệt vời, chè đỗ đen đã trở thành lựa chọn hàng đầu để làm dịu cái nóng. Để nấu được nồi chè đỗ đen truyền thống ngon chuẩn vị, hạt đỗ nhanh nhừ mà không bị sượng, bạn cần nắm vững vài bí quyết nho nhỏ.
Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết Cách Nấu Chè đỗ đen Truyền Thống cùng những mẹo hay giúp món chè của bạn luôn hoàn hảo.
Bí quyết chọn đậu đen ngon cho món chè hoàn hảo
Để có nồi chè đỗ đen thơm ngon, bước đầu tiên và quan trọng nhất là chọn được những hạt đậu chất lượng. Đậu đen phổ biến nhất có hai loại: xanh lòng và trắng lòng. Đậu xanh lòng thường được ưa chuộng hơn khi nấu chè bởi hương vị thơm bùi đặc trưng.
Hạt đậu đen xanh lòng chưa sơ chế trong bát
Khi chọn mua đậu đen, bạn nên chú ý một số điểm sau:
- Mùi hương: Đậu đen ngon sẽ có mùi thơm tự nhiên, đặc trưng của hạt đậu. Tránh mua những túi đậu có mùi lạ, ẩm mốc hoặc hóa chất.
- Vỏ đậu: Chọn hạt đậu có vỏ căng mịn, màu đen bóng và không có lớp bụi phấn trắng phủ bên ngoài. Lớp phấn trắng có thể là dấu hiệu đậu để lâu hoặc bị mối mọt.
- Độ cứng và kích thước: Dùng tay bóp nhẹ hạt đậu, nếu thấy hạt cứng cáp, không bị móp hay vỡ là đậu tốt. Ưu tiên chọn những hạt có kích thước vừa phải, đồng đều, không quá to hoặc quá nhỏ.
Nếu bạn yêu thích các món ăn đậm đà hương vị truyền thống, có thể thử gà hấp muối lão mã để đổi vị cho bữa cơm gia đình.
Cách nấu chè đỗ đen truyền thống chuẩn vị xưa
Nấu chè đỗ đen theo phương pháp truyền thống không quá phức tạp, nhưng cần sự tỉ mỉ ở từng bước để hạt đỗ mềm nhừ, nước chè sánh và đậm đà hương vị.
Chuẩn bị nguyên liệu
- 300 – 400gr đỗ đen (nên chọn loại xanh lòng)
- 200 gram đường (gia giảm tùy khẩu vị)
- 200ml nước cốt dừa
- 50 gr dừa tươi nạo sợi
- 30gr dừa khô
- 10ml dầu chuối (tùy chọn, để tăng mùi thơm)
- 30gr lạc rang giã nhỏ
Các bước thực hiện chi tiết
-
Sơ chế đỗ đen:
Vo sạch đỗ đen dưới vòi nước cho hết bụi bẩn. Cho đậu vào thau/nồi, ngâm ngập nước rồi vớt bỏ những hạt nổi lên vì đó thường là hạt hỏng, lép. Chỉ giữ lại những hạt chìm.
Sau khi rửa sạch, có thể rang đậu đen sơ qua trên lửa vừa khoảng 10 phút đến khi vỏ đậu hơi nhăn lại. Bước này giúp đậu thơm hơn và khi nấu nhanh nhừ hơn.
Đậu đen đã được rửa sạch và chọn lọc sẵn sàng để nấu chè -
Ninh (làm nhừ) đỗ đen:
Cho đậu đã rang vào nồi cùng lượng nước vừa đủ (khoảng gấp 4-5 lần lượng đậu). Đun sôi, khi nước nổi bọt thì dùng muôi vớt sạch bọt để nước chè trong. Hạ nhỏ lửa và tiếp tục ninh cho đến khi hạt đỗ mềm bở. Quá trình này có thể mất khoảng 1 tiếng tùy loại nồi và đậu. Thêm một chút muối khi ninh đậu cũng giúp đậu nhanh mềm hơn.
Nồi chè đậu đen đang được nấu trên bếp -
Xào hạt đỗ đen với đường:
Khi hạt đỗ đã mềm nhừ, vớt riêng phần hạt ra ngoài (giữ lại nước ninh). Cho đường vào phần hạt đỗ này, trộn đều và ướp khoảng 10-15 phút cho đường ngấm sâu vào hạt. Sau đó, cho hỗn hợp đậu đã ướp đường lên chảo, đảo nhẹ trên lửa nhỏ đến khi đường tan hoàn toàn và bám đều quanh hạt đậu, giúp hạt đậu se lại và vị ngọt đậm đà hơn.
Đậu đen được xào nhẹ với đường cho ngấm vị -
Hoàn thành món chè:
Cho phần đậu đã xào đường trở lại nồi nước ninh đậu còn nóng. Đun sôi trở lại. Nêm nếm thêm đường nếu cần để nồi chè có vị ngọt vừa khẩu vị gia đình. Đun thêm vài phút cho đường tan hết và nước chè sánh nhẹ tự nhiên là được. Tắt bếp, thêm vài giọt dầu chuối nếu thích để tăng mùi thơm truyền thống.
Khi thưởng thức, múc chè ra bát hoặc cốc, thêm nước cốt dừa béo ngậy, rắc dừa tươi nạo sợi và lạc rang giã nhỏ để tăng thêm hương vị và độ bùi béo hấp dẫn.
Bát chè đỗ đen truyền thống sánh mịn hấp dẫn
Các biến tấu chè đỗ đen hấp dẫn khác
Bên cạnh cách nấu chè đỗ đen truyền thống, món chè này còn có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu khác hoặc áp dụng các phương pháp nấu tiện lợi hơn để tạo ra những phiên bản hấp dẫn không kém.
Chè đỗ đen nấu hạt sen
Sự kết hợp giữa đỗ đen và hạt sen mang đến món chè thơm bùi, thanh mát và bổ dưỡng.
Chè đậu đen nấu cùng hạt sen thơm bùi
- Nguyên liệu: Đậu đen, hạt sen, đường phèn, gừng thái chỉ, hạt trân châu (tùy chọn), nước cốt dừa, vani.
- Cách làm: Sơ chế đậu đen (ngâm, rang nhẹ), hạt sen (ngâm nếu là sen khô, bỏ tâm). Ninh đậu đen trước khoảng 1 tiếng cho mềm rồi cho hạt sen vào ninh tiếp đến khi cả hai đều nhừ. Thêm đường phèn, gừng. Nấu trân châu riêng rồi cho vào nồi chè. Cuối cùng thêm nước cốt dừa và vani.
Chè đậu đen nấu bằng nồi cơm điện
Nếu không có nhiều thời gian, nồi cơm điện là trợ thủ đắc lực giúp bạn nấu chè đậu đen nhanh nhừ.
- Nguyên liệu: Đậu đen, đường, vani, muối.
- Cách làm: Đậu đen rửa sạch, ngâm nở. Cho đậu và nước vào nồi cơm điện (nước gấp đôi đậu). Bật chế độ “Cook” khoảng 20 phút. Chắt lấy phần nước đậu, thêm đường và vani vào phần hạt đậu trong nồi, đảo đều, đậy nắp ủ 10 phút. Sau đó đổ nước đậu đã chắt vào lại, khuấy đều, nêm nếm vừa ăn. Có thể thêm các topping như nước cốt dừa, dừa khô, lạc rang khi ăn.
Chè đỗ đen nấu với bột năng
Thêm viên bột năng dai dai giòn giòn sẽ làm món chè đỗ đen truyền thống thêm phần thú vị.
Nguyên liệu đậu đen chuẩn bị nấu chè bột năng
-
Nguyên liệu: Đậu đen, đường, muối, bột năng, vani, nước cốt dừa.
-
Cách làm: Đậu đen ngâm mềm, rửa sạch, rang sơ rồi ninh nhừ. Làm nước cốt dừa sánh bằng cách đun nước cốt dừa với bột năng, muối, đường. Nhào bột năng với nước tạo viên nhỏ, luộc chín rồi vớt ra ngâm nước lạnh. Khi đậu nhừ, chắt nước riêng, ướp hạt với đường rồi xào nhẹ. Đổ nước đậu vào lại, đun sôi, cho viên bột năng vào nấu khoảng 5 phút. Thêm vani trước khi tắt bếp. Múc ra bát, thêm nước cốt dừa.
Chè đậu đen nấu với viên bột năng
Chè đỗ đen nấu với đỗ xanh
Đậu đen và đậu xanh đều là những loại đậu có tính mát, khi kết hợp tạo nên món chè giải nhiệt hiệu quả.
Đậu đen và đậu xanh đã ngâm sẵn sàng nấu chè
- Nguyên liệu: Đậu đen, đậu xanh (nguyên hạt hoặc đãi vỏ), nước cốt dừa, bột năng, vani, đường, muối.
- Cách làm: Ngâm đậu đen và đậu xanh. Ninh cả hai loại đậu cùng lúc cho đến khi nhừ (có thể mất 40 phút – 1 tiếng). Thêm đường, vani vào nồi chè, khuấy đều. Làm nước cốt dừa sánh như hướng dẫn nấu chè bột năng (đun cốt dừa với nước lọc, đường, muối, bột năng). Múc chè ra bát, thêm nước cốt dừa.
Chè đỗ đen nấu nước cốt dừa
Phiên bản chè đỗ đen chú trọng vào vị béo ngậy của nước cốt dừa kết hợp với hạt đỗ mềm bùi.
Chè đậu đen đặc biệt với nước cốt dừa béo ngậy
- Đây là cách nấu cơ bản tương tự cách nấu chè đỗ đen truyền thống, nhưng phần nước cốt dừa thường được làm kỹ hơn, có thể thêm lá dứa hoặc bột năng để tạo độ sánh và mùi thơm đặc trưng. Nước cốt dừa là thành phần không thể thiếu khi thưởng thức, giúp món chè thêm phần hấp dẫn và béo ngậy.
Giống như việc khám phá tôm nõn làm món gì để đổi vị, nấu chè cũng có nhiều biến tấu thú vị để bạn thỏa sức sáng tạo.
Mẹo hay giúp nấu chè đỗ đen nhanh nhừ, bở tơi
Một trong những vấn đề thường gặp khi nấu chè đỗ đen là hạt đậu lâu mềm hoặc bị sượng. Áp dụng những mẹo sau sẽ giúp bạn khắc phục điều này:
- Ngâm đậu đủ thời gian: Đây là bước quan trọng nhất. Ngâm đậu trong nước lạnh khoảng 8 – 12 tiếng. Nếu ngâm bằng nước ấm, thời gian có thể rút ngắn còn 2 – 4 tiếng. Trong trường hợp cần gấp, ngâm đậu trong nước sôi khoảng 2 tiếng cũng giúp đậu nở đáng kể.
- Thêm muối khi ninh: Cho một vài hạt muối vào nồi nước khi bắt đầu ninh đậu sẽ giúp hạt đậu nhanh mềm hơn và có vị đậm đà tự nhiên.
- Điều chỉnh lửa nhỏ: Sau khi nước sôi và vớt bọt, hãy hạ nhỏ lửa và ninh đậu từ từ. Thời gian ninh lý tưởng thường là khoảng 1 tiếng trên lửa nhỏ để đậu chín đều và bở tơi từ trong ra ngoài.
- Sử dụng nước nóng khi thêm nước: Trong quá trình ninh nếu thấy nước cạn, bạn nên châm thêm nước nóng vào nồi thay vì nước lạnh. Nước lạnh sẽ làm hạt đậu đang nở bị co lại đột ngột, khiến chúng trở nên cứng và thời gian ninh kéo dài hơn.
- Thêm đường đúng thời điểm: Chỉ nên cho đường vào nồi chè khi hạt đậu đã mềm nhừ hoàn toàn hoặc sau khi đã tắt bếp. Nếu cho đường vào quá sớm khi đậu còn cứng, đường sẽ làm “chai” hạt đậu, khiến chúng rất khó mềm.
Để có món chè ngon, khâu sơ chế nguyên liệu rất quan trọng, tương tự như khi bạn học làm củ cải muối hàn quốc cần chú ý từng bước để thành phẩm đạt yêu cầu.
Xử lý chè đậu đen bị sượng như thế nào?
Tình trạng chè đậu đen bị sượng thường xảy ra nếu bạn bỏ qua bước ngâm đậu hoặc cho đường vào quá sớm. Nếu không may nồi chè của bạn bị sượng, đừng vội bỏ đi!
- Nếu đậu chưa nhừ hoàn toàn: Tiếp tục đun nhỏ lửa trong thời gian dài hơn. Đảm bảo nước đủ ngập đậu. Nếu có nồi áp suất, chuyển sang nấu bằng nồi áp suất là cách nhanh và hiệu quả nhất để cứu vãn nồi chè sượng.
- Kiểm tra lại việc cho đường: Nếu bạn lỡ cho đường quá sớm, hãy vớt bớt hạt đậu ra, cho thêm nước lọc vào nồi nước chè để làm loãng đường bám quanh hạt. Tiếp tục ninh đậu với lửa nhỏ hoặc dùng nồi áp suất. Khi đậu mềm, mới cho lại phần đường đã định lượng hoặc xào đậu với đường như bước 3 của cách nấu truyền thống rồi hoàn thành.
Sau khi nấu xong, món chè có thể sánh đặc tự nhiên hoặc thêm bột năng để tạo độ sệt, khác với việc thưởng thức một bát cách làm mì trộn ngon.
Giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe của chè đỗ đen
Chè đỗ đen không chỉ là món ăn ngon mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ thành phần dinh dưỡng phong phú của hạt đậu đen.
- Giá trị dinh dưỡng: Theo các chuyên gia, một bát chè đỗ đen (khoảng 100g), đặc biệt là chè có thêm đường và nước cốt dừa, có thể chứa khoảng 419 calo. Đây là con số khá cao so với các món ăn vặt khác, vì vậy cần ăn với lượng vừa phải.
- Lợi ích sức khỏe:
- Thanh nhiệt, giải độc: Đậu đen chứa các hợp chất giúp hỗ trợ quá trình giải độc của cơ thể, đặc biệt hữu ích trong những ngày nắng nóng.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Hàm lượng chất xơ trong đậu đen giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru, ngăn ngừa táo bón.
- Tốt cho xương khớp: Các khoáng chất như canxi, magie, phốt pho có trong đậu đen đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của hệ xương.
- Hỗ trợ tim mạch: Chất xơ, kali, folate, vitamin B6 và các phytonutrient trong đậu đen có lợi cho sức khỏe tim mạch.
- Kiểm soát đường huyết: Chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu.
- Ngăn ngừa thiếu máu: Đậu đen là nguồn cung cấp sắt và mangan, cần thiết cho quá trình tạo máu.
Những lưu ý khi thưởng thức chè đỗ đen
Mặc dù tốt cho sức khỏe, nhưng không phải ai cũng nên ăn chè đỗ đen và cần lưu ý một số điều khi thưởng thức:
- Không ăn cùng lúc dùng thuốc: Đậu đen có thể làm giảm hiệu quả hấp thụ của một số loại thuốc. Tốt nhất nên ăn cách thời gian uống thuốc ít nhất vài giờ.
- Ăn lượng vừa phải: Chè đỗ đen có hàm lượng calo và đường khá cao. Ăn quá nhiều có thể dẫn đến tăng cân hoặc ảnh hưởng đến đường huyết, đặc biệt với người có tiền sử đái tháo đường.
- Hạn chế kết hợp: Tránh ăn đậu đen cùng lúc với sữa hoặc các thực phẩm giàu sắt khác (như rau bina) vì một số hợp chất trong đậu đen có thể cản trở hấp thụ sắt.
Bảo quản chè đỗ đen đúng cách
Chè đỗ đen là món dễ bị ôi thiu, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nóng ẩm.
- Không để qua đêm ở nhiệt độ phòng: Nước đậu đen để qua đêm bên ngoài rất dễ bị nhiễm khuẩn, gây đau bụng, tiêu chảy, thậm chí ngộ độc thực phẩm.
- Bảo quản trong tủ lạnh: Nếu không ăn hết, hãy để chè nguội hoàn toàn rồi cho vào hộp kín hoặc bát đậy màng bọc thực phẩm, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.
- Thời gian bảo quản: Chè đỗ đen bảo quản trong tủ lạnh nên dùng hết trong vòng tối đa 2 ngày để đảm bảo hương vị và an toàn vệ sinh thực phẩm. Đậu đen để lâu trong tủ lạnh cũng có thể bị cứng lại, làm giảm độ ngon.
Chè đậu đen là món tráng miệng phổ biến, cũng giống như các món mặn đậm đà hương vị truyền thống như cách làm mắm tép chưng thịt. Hãy thử ngay cách nấu chè đỗ đen truyền thống hoặc các biến thể hấp dẫn khác để chiêu đãi gia đình những bát chè thơm ngon, giải nhiệt ngày hè nhé!